Παράθυρο για να ξεπαγώσουν και οι επικουρικές συντάξεις το 2023, ώστε να δοθούν αυξήσεις όπως θα γίνει στις κύριες συντάξεις, ανοίγει ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνος Τσακλόγλου, με αποκλειστική του συνέντευξη στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής.
Παράλληλα, προαναγγέλλει βελτιωτική ρύθμιση στην απασχόληση των συνταξιούχων, ώστε η περικοπή 30% να εφαρμόζεται αναλογικά για την παρτ-τάιμ απασχόληση, ενώ σήμερα η ποινή επιβάλλεται ολόκληρη, ακόμη και αν ο συνταξιούχος εργαστεί μία ώρα τον μήνα.
Ο κ. Τσακλόγλου δηλώνει ότι θα γίνει σεβαστή από την κυβέρνηση η απόφαση του ΣτΕ για τα αναδρομικά των συνταξιούχων, παραπέμποντας και στην υλοποίησή της όπως έγινε το 2020, ενώ για την παραγραφή χρεών που πέφτει στη 10ετία αποκαλύπτει ότι όσοι έχουν κάνει ρύθμιση για χρέος που εμπίπτει σε 10ετή παραγραφή θα έχουν κούρεμα οφειλής και μικρότερη δόση.
Πόσοι ασφαλισμένοι μπήκαν στο ΤΕΚΑ (μισθωτοί και μη μισθωτοί); Πότε θα ξεκινήσει η αξιοποίηση των εισφορών με επενδυτικές επιλογές;
Η οικονομία μας αναπτύσσεται ταχύτερα απ’ ό,τι αναμενόταν και το ίδιο συμβαίνει και με την απασχόληση. Μέχρι τις αρχές του τρέχοντος μηνός είχαν εισέλθει στο ΤΕΚΑ περίπου 48.000 νέοι ασφαλισμένοι, γεγονός που υπονοεί ότι κατά πάσα πιθανότητα η αρχική πρόβλεψή μας για 60.000 ασφαλισμένους στο ΤΕΚΑ στο τέλος της χρονιάς θα υπερακοντιστεί. Το ΤΕΚΑ είναι ένα νεοσύστατο Ταμείο του οποίου η μηχανοργάνωση, η στελέχωση και η ανάπτυξη των λειτουργιών είναι διαδικασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη. Οι διάφορες λειτουργίες του Ταμείου αναπτύσσονται σταδιακά και σε φάσεις, καθώς αυτό ωριμάζει οργανωτικά και επιχειρησιακά.
Στην παρούσα φάση προτεραιότητα του ΤΕΚΑ είναι η βέλτιστη αξιοποίηση των εισφορών των ασφαλισμένων μέσω ενός προκαθορισμένου επενδυτικού χαρτοφυλακίου ομοιόμορφου για όλους τους ασφαλισμένους του. Εκτιμάται ότι το ΤΕΚΑ θα είναι έτοιμο να προσφέρει στους ασφαλισμένους τη δυνατότητα επιλογής του τρόπου αξιοποίησης των εισφορών τους από έναν μικρό αριθμό κατάλληλα σχεδιασμένων ασφαλιστικών/επενδυτικών χαρτοφυλακίων στα τέλη του 2024 ή τις αρχές του 2025. Αυτά είναι τα χρονοδιαγράμματα που προβλέπει ο σχεδιασμός της προσωρινής διοίκησης του Ταμείου. Αλλά, βέβαια, οι οριστικές αποφάσεις θα ληφθούν από το πιο αρμόδιο όργανο για τον σχεδιασμό και τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης, δηλαδή την πρώτη διοίκηση του ΤΕΚΑ, που αναμένεται να επιλεγεί και να αναλάβει τις αρμοδιότητές της το ερχόμενο φθινόπωρο.
Πώς σχολιάζετε τα συμπεράσματα της πρόσφατης έρευνας του ΙΟΒΕ για το δημογραφικό και τι σημαίνει για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος;
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το δημογραφικό είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει όχι μόνο η Ελλάδα αλλά και το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών. Η μείωση του δείκτη γονιμότητας στη χώρα μας στο 1,3-1,4 σήμερα από το κρίσιμο 2,1, το οποίο καταγραφόταν πριν από τη δεκαετία του 1980, δεν επαρκεί για την αναπλήρωση του πληθυσμού, ενώ, σε συνδυασμό με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, οδηγούμαστε σε διαρκή μείωση του λόγου ενεργού πληθυσμού προς συνταξιούχους. Η ενίσχυση του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στο συνταξιοδοτικό μας σύστημα αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την εξασφάλιση επαρκέστερων ποσοστών αναπλήρωσης του συνολικού εισοδήματος από συντάξεις. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο προχωρήσαμε στην ίδρυση του νέου δημόσιου Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης για τους νέους ασφαλισμένους, ενώ παράλληλα βρισκόμαστε στη διαδικασία εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου των προαιρετικών Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Η μείωση των εισφορών συμβάλλει στη μείωση της «φορολογικής σφήνας» -δηλαδή της διαφοράς ανάμεσα στο ποσό που πληρώνει ο εργοδότης και το ποσό που εισπράττει ο εργαζόμενος- και συμβάλλει αποφασιστικά στην αύξηση της απασχόλησης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προχωρήσαμε σε σημαντική μείωση κατά 4,4 ποσοστιαίες μονάδες στις ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών κατά την τελευταία τριετία. Από την άλλη πλευρά, η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά σχεδόν 10% επηρεάζει πολλούς νέους εργαζομένους και, εμμέσως, συνιστά μέτρο στήριξης της νέας γενιάς. Ασφαλώς, ο δρόμος είναι μακρύς και χρειάζονται πολιτικές όπως αυτές που προτείνει η μελέτη του ΙΟΒΕ που αφορούν στον επανασχεδιασμό των κοινωνικών επιδομάτων με επικέντρωση στη στήριξη των νέων ζευγαριών και των παιδιών, τον επανασχεδιασμό και τη στήριξη των υπηρεσιών προσχολικής αγωγής και φροντίδας, την ενσωμάτωση των νόμιμων μεταναστών στην κοινωνική και την οικονομική ζωή της χώρας, την αντιστροφή του brain drain και την αύξηση της απασχόλησης και της παραγωγικότητας. Ηδη σε όλες ανεξαιρέτως αυτές τις κατηγορίες έχουν αναληφθεί σημαντικές πρωτοβουλίες από την κυβέρνηση κατά την τελευταία τριετία.
Το 2023 οι συνταξιούχοι αναμένουν αυξήσεις στις κύριες συντάξεις. Ομως, με τις επικουρικές τι θα γίνει; Θα δοθεί αύξηση ή θα παγώσουν λόγω ρήτρας μηδενικού ελλείμματος;
Κύριε Κατίκο, όπως προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία, το 2023 -ύστερα από μία περίοδο 12 ετών- πράγματι ξεπαγώνουν οι αυξήσεις στις κύριες συντάξεις. Ο νόμος ορίζει ότι το ποσοστό της αύξησης είναι ο μέσος όρος της ποσοστιαίας μεταβολής του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή και της μεταβολής του ΑΕΠ της προηγούμενης χρονιάς και δεν μπορεί να υπερβαίνει την ετήσια μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Η κυβέρνηση θα εφαρμόσει τον νόμο και ανάλογα με τις μεταβολές των παραπάνω μεταβλητών θα αναπροσαρμόσει τις συντάξεις. Ως προς τις επικουρικές συντάξεις, η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος δεν συνεπάγεται πάγωμα των επικουρικών συντάξεων. Απλώς ο τύπος με τον οποίο προσαρμόζονται οι επικουρικές συντάξεις είναι διαφορετικός.
Επιτρέψτε μου, πάντως, να επισημάνω ότι η κυβέρνηση την τελευταία τριετία στήριξε με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους το εισόδημα των συνταξιούχων. Πιο συγκεκριμένα, προχώρησε στην αύξηση των ποσοστών αναπλήρωσης όσων έχουν άνω των τριάντα ετών ασφαλιστέα εργασία, στην άρση των περικοπών στις επικουρικές συντάξεις όσων είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής άνω των 1.300 ευρώ, στην επιστροφή αναδρομικών 1,2 δισ. ευρώ και στη διπλή στήριξη των χαμηλοσυνταξιούχων την περίοδο των Χριστουγέννων και του Πάσχα με 250 και 200 ευρώ αντίστοιχα. Παράλληλα, αυξήθηκαν τα εισοδήματα των εργαζόμενων συνταξιούχων λόγω της μείωσης του ποσοστού της περικοπής της σύνταξής τους από 60% σε 30%. Επιπλέον, μειώσαμε τα απαιτούμενα χρόνια διαμονής στη χώρα, προκειμένου να μπορούν οι ομογενείς συμπολίτες μας από την Αλβανία και την πρώην Σοβιετική Ενωση να λάβουν πλήρη εθνική σύνταξη. Τέλος, δεν πρέπει να λησμονούμε και την επίδραση μίας σειράς σημαντικών μέτρων που αφορούν ολόκληρο τον πληθυσμό, που ενισχύουν ιδιαίτερα τα εισοδήματα των συνταξιούχων και, ιδιαίτερα των πλέον ευάλωτων μεταξύ αυτών, όπως η μείωση του φορολογικού συντελεστή από 22% σε 9% για ετήσια εισοδήματα έως 10.000 ευρώ, η μεσοσταθμική μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% και οι επιδοτήσεις των τιμών της ενέργειας.
Πότε και πώς θα πληρωθούν τα αναδρομικά συντάξεων που επιδίκασε το ΣτΕ με τις πρόσφατες αποφάσεις του (1403-7/2022) όσον αφορά στις αντισυνταγματικές μειώσεις σε επικουρικές συντάξεις και Δώρα; Σας απασχολεί η απόδοση των ίδιων περικοπών ή μέρος τους και σε κατηγορίες συνταξιούχων που δεν έκαναν αγωγές και «έχασαν» το δικαίωμα να εισπράξουν αναδρομικά με βάση την απόφαση του ΣτΕ;
Σε μια ευνομούμενη Πολιτεία αποτελεί χρέος της Δικαιοσύνης να ελέγχει τη νομιμότητα της εκτελεστικής εξουσίας και να διασφαλίζει τα δικαιώματα των πολιτών. Ταυτόχρονα αποτελεί χρέος της κυβέρνησης, αφενός μεν, να σέβεται τις δικαστικές αποφάσεις, αφετέρου δε, να μεριμνά για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Να σας υπενθυμίσω ότι τον Οκτώβριο του 2020 η παρούσα κυβέρνηση, σεβόμενη τις αποφάσεις των ανώτατων δικαστηρίων και υπηρετώντας τις αξίες του κράτους δικαίου, κατέβαλε εφάπαξ και πλήρως 1,2 δισ. αναδρομικά στους συνταξιούχους, βάσει της τότε απόφασης του ΣτΕ. Συνεπώς, οι πολίτες γνωρίζουν πολύ καλά τη θέση μας απέναντι σε τέτοια ζητήματα όταν αυτά ανακύπτουν.
Πώς θα υλοποιήσετε μία άλλη απόφαση του ΣτΕ, αυτή για την παραγραφή χρεών; Θα μείνετε στη 10ετία ή θα πάτε και σε παραγραφή στην 5ετία, όπως έχουμε ήδη αναφέρει σε δημοσίευμά μας;
Οπως είπα και νωρίτερα, είναι δεδομένος ο σεβασμός προς τις δικαστικές αποφάσεις, συνεπώς τα χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία θα παραγράφονται όντως εντός δέκα ετών και όχι εντός είκοσι. Μάλιστα, πρόθεσή μας είναι να εναρμονιστεί η ασφαλιστική με τη φορολογική νομοθεσία, συνεπώς πιθανότατα θα προβλεφθεί και περαιτέρω μείωση του χρόνου παραγραφής στα πέντε χρόνια. Αυτήν τη στιγμή βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο κατάρτισης διάταξης νόμου με στόχο τη συνολική αντιμετώπιση του ζητήματος.
Στόχος μας είναι να ρυθμίσουμε το χρονικό διάστημα παραγραφής σε όλα του τα στάδια, τόσο δηλαδή στο πρώτο, όσο η οφειλή βρίσκεται στον ΕΦΚΑ, όσο και στο δεύτερο, όταν αυτή βεβαιώνεται στο ΚΕΑΟ. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι από τη στιγμή που ένα χρέος παράγεται, ο ΕΦΚΑ έχει δέκα χρόνια για να εκδώσει πράξη βεβαίωσης αυτής της οφειλής. Αν υπερβεί αυτό το όριο, ο επιπλέον της 10ετίας χρόνος παραγράφεται. Το ίδιο ισχύει και για το ΚΕΑΟ, που γνωστοποιεί το χρέος στον οφειλέτη και εκκινεί τη διαδικασία αναγκαστικής είσπραξης. Να επισημάνω, πάντως, σε αυτό το σημείο ότι για τα «φρέσκα» χρέη δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα, καθώς ο ΕΦΚΑ βεβαιώνει πράξεις οφειλής σε μηνιαία βάση με αυτοματοποιημένη διαδικασία και τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης του ΚΕΑΟ ενεργοποιούνται άμεσα μετά τη μη συμμόρφωση του οφειλέτη.
Επιπλέον, στις διατάξεις νόμου που επεξεργαζόμαστε θα υπάρχει πρόβλεψη και για τους ασφαλισμένους που έχουν ρυθμίσει τα χρέη τους που τώρα πια θεωρούνται παραγεγραμμένα. Για αυτούς υπάρχει η πρόβλεψη τα χρέη που θα παραγραφούν να αφαιρεθούν από τη ρύθμιση. Είμαστε βέβαιοι πως οι αλλαγές αυτές μακροπρόθεσμα θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου για τους πολίτες, ταχύτερες διαδικασίες για τη διοίκηση και καλύτερη εξασφάλιση είσπραξης των εισφορών.
Ενα από τα θέματα που απασχολεί αρκετούς συνταξιούχους που εργάζονται είναι ότι κόβεται το 30% της σύνταξής τους ακόμη και για μία μέρα απασχόλησης τον μήνα. Με δεδομένο το δημογραφικό πρόβλημα αλλά και την οριζόντια μείωση που υφίστανται οι συνταξιούχοι ανεξάρτητα από τον χρόνο απασχόλησής τους, υπάρχει πρόθεση αλλαγής αυτού του πλαισίου;
Πράγματι, οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι υφίστανται αυτήν την περικοπή στη σύνταξή τους. Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως προ τριετίας η περικοπή αυτή ήταν όχι 30% αλλά 60%. Ομως, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το ότι ακόμα και σήμερα ένα στα δύο ευρώ του συνόλου των συντάξεων παρέχεται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό -δηλαδή τον φορολογούμενο- και όχι από τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων. Και αυτό δεν αφορά μόνο στην εθνική σύνταξη αλλά και σε μέρος της ανταποδοτικής σύνταξης. Επομένως, με την προσωρινή περικοπή της σύνταξης παρακρατείται ένα ποσοστό της επιδότησης που δίνει ο φορολογούμενος προς τον συνταξιούχο.
Ομως, νομίζω ότι το πιο σημαντικό κομμάτι της ερώτησής σας σχετίζεται με το δημογραφικό. Αναμφίβολα, οι επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού στο ασφαλιστικό σύστημα είναι εξαιρετικά δυσμενείς και αυτό αφορά το σύνολο σχεδόν του δυτικού κόσμου – και, σταδιακά, όλο και περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτός είναι ο λόγος που όλες σχεδόν οι αναπτυγμένες χώρες προσπαθούν να ενθαρρύνουν τη, μερική έστω, συμμετοχή των συνταξιούχων στην αγορά εργασίας. Οντως, το υφιστάμενο σύστημα, όπου ακόμα και μία μόνο ώρα εργασίας μηνιαίως συνεπάγεται περικοπή του 30% της σύνταξης, αποτελεί σημαντικό αντικίνητρο για εργασία των συνταξιούχων. Σε αυτό το πλαίσιο υπάρχουν σκέψεις και εσωτερικές διαβουλεύσεις μεταξύ των στελεχών του υπουργείου Εργασίας για την αλλαγή της σχετικής νομοθεσίας, οι οποίες ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί. Στόχος μας είναι να πετύχουμε ισορροπία μεταξύ κινήτρων απασχόλησης συνταξιούχων και δημοσιονομικών περιορισμών.
