Στις 25/1/2023 έφυγε από τη ζωή, ο τελευταίος επιζών του Ολοκαυτώματος της Βιάννου στις 14 Σεπτεμβρίου 1943, ο Γιάννης Συγγελάκης που γεννήθηκε στις 15/1/1936 και ήταν μόλις 7 ετών, όταν οι Γερμανοί σκότωσαν τον πατέρα του και τέσσερα ακόμη μέλη της οικογένειάς του και κατόπιν έβαλαν φωτιά στο χωριό!
Τα γεγονότα σημάδεψαν τη ζωή του και αφιερώθηκε στον αγώνα για να τεκμηριωθούν με τρόπο αδιάψευστο οι ωμότητες των Γερμανών κατακτητών, για την ανάδειξη και διεθνοποίηση τόσο του Ολοκαυτώματος της Βιάννου, όσο και όλων των ολοκαυτωμάτων της χώρας, με κεντρικό στόχο να αποδοθεί δικαιοσύνη, καθώς τα εγκλήματα πολέμου είναι απαράγραπτα.
Ο διεθνής τύπος κατέγραψε πολλές φορές τις συγκλονιστικές του μαρτυρίες.
Τον αποχαιρέτησαν πολλοί απλοί άνθρωποι, αλλά και πολλοί επώνυμοι, ενώ η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου κ. Ανδρέα.
Όπως ανέφερε μεταξύ άλλων στον επικήδειο λόγο του ο γιός του Δρ. Αριστομένης Συγγελάκης, συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών στην Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ): «Απέκτησε επτά πανεπιστημιακά πτυχία, κατά σειρά: Παιδαγωγικής Ακαδημίας, Μετεκπαίδευσης Δασκάλων, Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο, Δημόσιας Διοίκησης στο Πάντειο, Θεολογίας, Νομικής και, τέλος, Μετεκπαίδευσης Καθηγητών, πέτυχε την οικογενειακή του αποκατάσταση και την κοινωνική του καταξίωση! Ξεκίνησε την επαγγελματική του διαδρομή ως δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο του Πατσίδερου και στη συνέχεια διορίσθηκε στα Δαμάνια Μονοφατσίου, ένα χωριό με πρόσφυγες από τη Σελεύκεια της Μικράς Ασίας, που ήρθαν στην Κρήτη το 1923-1924 μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών με τη Συνθήκη της Λωζάνης. Εκεί γνώρισε τη μητέρα μου την Κρυσταλλία, νεοδιορισθείσα νηπιαγωγό από τη Λαμία, δίδαξε πολλά χρόνια, με αφοσίωση και μεράκι και κατάφερε να αλλάξει προς το καλύτερο το μέλλον των παιδιών της περιοχής. Στη συνέχεια υπηρέτησε ως δάσκαλος στα Δημοτικά Σχολεία της Αμφιάλης Κερατσινίου και των Σεπολίων και μετά τη μετάταξη στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, υπηρέτησε ως Καθηγητής και Λυκειάρχης στο 30ο Λύκειο της Κυψέλης, ως Προϊστάμενος του Γραφείου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο Ίλιον και στη συνέχεια στην Αθήνα, και, τέλος, ως Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Πειραιά.
Συνταξιοδοτήθηκε το 2000 και έλαβε τον σημαντικό τίτλο του Επίτιμου Προϊσταμένου Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Αλλά, κυρίως, κέρδισε την αναγνώριση, την αγάπη και το σεβασμό της εκπαιδευτικής κοινότητας, των συναδέλφων του δασκάλων και καθηγητών, των θεσμικών συνδικαλιστικών τους οργάνων, των τοπικών κοινωνιών».
Και σε άλλο σημείο τόνισε πως: «Χωρίς όμως ποτέ να σταματήσει ν’ αγωνίζεται για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση απέναντι στην αναλγησία και υπεροψία του “δημοκρατικού” γερμανικού κράτους: πάλεψε ως συγγραφέας κι ερευνητής της Ιστορίας του τόπου του, ως ομιλητής σε τελετές μνήμης, όπου ανέδειξε ιδιαιτέρως τη συμβολή των χωριών της Δυτικής Ιεράπετρας στη θυσία του Ολοκαυτώματος της Βιάννου και τον Γολγοθά που είχαν να ανέβουν τα θύματα, ως εκπρόσωπος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου και Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής, ως απλό μέλος του Εθνικού Συμβουλίου που αγωνιούσε και συμμετείχε, με σεμνότητα, στον αγώνα για Δικαιοσύνη όσο ελάχιστοι».
Η κόρη του, Δέσποινα Συγγελάκη, δικηγόρος και Αντιδήμαρχος Ηρακλείου Κρήτης, ανάρτησε στο λογαριασμό της στο facebook βίντεο με τη μαρτυρία του.
Μετάφραση ρεπορτάζ δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης
Σαν σήμερα πριν 80 χρόνια στις 6 Απριλίου 1941 εισέβαλλε η Βέρμαχτ στη Ελλάδα. Επισήμως για να βοηθήσει τις εκεί ιταλικές δυνάμεις, λίγες μόνο εβδομάδες αργότερα είχε καταληφθεί όλη η χώρα. Και το ελληνικό νησί Κρήτη βομβαρδίζεται κατά την επιχείρηση «Μέρκουρ» («Ερμής»).
Προσγειώνονται εκεί δεκάδες χιλιάδες Γερμανοί αλεξιπτωτιστές. Πολλοί από αυτούς σκοτώνονται διότι η αντίσταση είναι λυσσαλέα. Η Βέρμαχτ αντιδρά για τις δικές της απώλειες με αντίποινα και εγκλήματα πολέμου κατά των αμάχων.
Για κάθε έναν Γερμανό θα σκοτώνονται δέκα κάτοικοι του νησιού, έτσι ανέφερε η επίσημη διαταγή. Έως σήμερα Έλληνες πολιτικοί απαιτούν από τη Γερμανία δισεκατομμύρια για αποζημιώσεις για την κατοχή της χώρας τους.
Συγκαιρινοί μάρτυρες, οι οποίοι έζησαν τα γεγονότα και επέζησαν από τα εγκλήματα των Ναζί στην Κρήτη, υπάρχουν μόνο λίγοι, ένας από αυτούς είναι ο κ. Συγγελάκης.
Σε μια σφαγή της Βέρμαχτ, έχασε όλη του την οικογένεια. Αυτό έχει αφήσει στην ψυχή του έως και σήμερα βαθιές πληγές.
Οι τοίχοι του σπιτιού των γονιών του στέκονται ακόμη. Όταν Γερμανοί στρατιώτες αναζητούσαν εδώ τους γονείς του ο Ιωάννης Συγγελάκης δεν ήταν εδώ, μόνο ο πατέρας του, ο θείος του και η μητέρα του.
Την μητέρα μου την άφησαν στο σπίτι, αλλά επειδή έκλαιγε δυνατά και ούρλιαζε, έκλεισαν την πόρτα με το κλειδί».
Από μέσα άκουγε η μητέρα του, τη δολοφονία του πατέρα του και του θείου του.
«Τον πατέρα μου τον έσυραν προς τα εκεί, σε αυτό το δένδρο και με το πολυβόλο τον πυροβόλησαν στο κεφάλι και το τίναξαν στον αέρα».
Όταν η μητέρα δεν άκουγε πλέον πυροβολισμούς πήδηξε από το παράθυρο και έτρεξε προς τα κάτω για να αναζητήσει τον επτάχρονο γιο.
«Φοβόταν ότι οι στρατιώτες θα τον σκότωναν και αυτόν αλλά τον βρήκε σώο. Με αγκάλιασε, με φίλησε και με πόνο ψυχής μου είπε: Έλα παιδί μου σκότωσαν τον πατέρα σου».
461 αμάχους θα δολοφονήσει η Βέρμαχτ εκείνες τις ημέρες εδώ και θα πυρπολήσει τα σπίτια τους.
Το 1941 επιτίθεται η ναζιστική Γερμανία στην Ελλάδα Στην Κρήτη ομάδες ανταρτών προβάλλουν αντίσταση. Σε μια ενέδρα στον Αμυρά σκοτώνονται 12 Γερμανοί στρατιώτες. Η δολοφονία των 461 κατοίκων θα έπρεπε να κατανοηθεί ως εκδίκηση, αυτό προσέκρουσε και στο τότε δίκαιο.
Στον Αμυρά έχουν δημιουργήσει ένα μικρό μουσείο για τη μνήμη των δολοφονημένων και άλλοι επιζώντες περνούν από εδώ, θέλουν ν΄ αναφέρουν, να αφηγηθούν για τις ασύλληπτες θηριωδίες, την εμπειρία αυτού του τόπου.
“Όλα έχουν μείνει στη μνήμη μου, στα μάτια μου, στο κεφάλι μου και συχνά τη νύχτα όταν κοιμούμαι, όταν ακούω έναν δυνατό θόρυβο τρομαγμένος σκέπτομαι ότι είναι πάλι οι Γερμανοί”, δήλωσε ο Ζωάκης Μανώλης.
Οι πληγείσες οικογένειες στον Αμυρά μέχρι σήμερα δεν έλαβαν καμία ατομική αποζημίωση για τα πάθη τους.
Η αποζημίωση της Γερμανίας στο κράτος της Ελλάδας μετά τον πόλεμο ήταν ένα μικρό μέρος από το αρχικά υπολογισμένο ποσό από τους συμμάχους.
Μια πλειοψηφία στην Ομοσπονδιακή Βουλή μόλις πρότινος ψήφισε εναντίον της συζήτησης με την Ελλάδα για πληρωμή επανορθώσεων.
Στον Αμυρά οι κάτοικοι παρακολουθούν αυτές τις συζητήσεις μια γριά γυναίκα μας απεύθυνε το λόγο όταν αντιλήφθηκε ότι ο Ιωάννης Συγγελάκης μιλάει μαζί μας για ζητήματα επανορθώσεων: “Οι Γερμανοί πρέπει να μας δώσουν το δίκιο μας. Οι Γερμανοί πρέπει να τιμωρηθούν για τις θηριώδεις πράξεις τους. Τα υπόλοιπα είναι λόγια”. Οι πληγές δεν ιάθηκαν στον Αμυρά 80 χρόνια μετά την επίθεση στην Ελλάδα».
