Connect with us

Hi, what are you looking for?

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Δεσποτικό-Το νησάκι απέναντι από την Αντίπαρο, ο ναύσταθμος της αρχαιότητας

Τα φετινά ευρήματα στο Δεσποτικό, το ακατοίκητο νησάκι απέναντι από την Αντίπαρο, επιβεβαιώνουν ότι η πλούσια σε αρχαιότητες γη δεν θα σταματήσει να μας εκπλήσσει. Η ισχυρή ορθογώνια κατασκευή των αρχαϊκών χρόνων, που εντοπίστηκε πέρυσι, δεν ήταν απλώς μια μεγάλη δεξαμενή. Αποτελούσε τμήμα ενός καλά oργανωμένου συστήματος συλλογής και επεξεργασίας υδάτων.

Αεροφωτογραφία από το τέμενος, όπου διακρίνονται οι αναστηλώσεις και το ανατολικό συγκρότημα (φωτ. ΥΠΠΟΑ).

Εντοπίστηκε κοντά στη μάντρα του βοσκού κι εκεί ακριβώς εστίασαν τις έρευνές τους οι αρχαιολόγοι. «Το Ιερό του Απόλλωνα στο Δεσποτικό ήταν ένας μεγάλος ναύσταθμος για τον ανεφοδιασμό των πλοίων στο κέντρο των Κυκλάδων και διέθετε τεράστιο υδρευτικό σύστημα», δήλωσε στην «Κ» ο ανασκαφέας Γιάννος Κουράγιος για τη συστηματική ανασκαφή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.

Η κεντρική δεξαμενή, με βασική χρήση στην αρχαϊκή και κλασική περίοδο, είχε διαστάσεις 7,50 μ. x 5,50 μ. και βάθος 3,80 μ. Στην ύστερη αρχαιότητα και στους βυζαντινούς χρόνους δέχτηκε μετασκευές και προσθήκες μικρών χώρων, οι οποίοι σώζονται έως σήμερα. Η τοιχοποιία της είναι ιδιαίτερα προσεγμένη.

Ο λιθόκτιστος αγωγός των 25 μέτρων, ένα στοιχείο που μαρτυρεί ότι στο νησί υπήρχε οργανωμένο σύστημα διαχείρισης υδάτων (φωτ. ΥΠΠΟΑ).

Νοτίως αυτής της δεξαμενής αποκαλύφθηκαν φέτος και δύο μικρότερες δεξαμενές φιλτραρίσματος: Μια ορθογώνια διμερής κατασκευή 6 μ. x 4 μ. που χωρίζεται σε δύο χώρους, προλάκκια. Το βόρειο, βάθους 0,86 μ., είχε πυθμένα επενδυμένο με κονίαμα ενώ στον νότιο τοίχο του υπήρχαν πέντε τριγωνικού σχήματος ανοίγματα, μέσω των οποίων διοχετευόταν το νερό από το όμορο νοτιότερο προλάκκιο. Στο εσωτερικό του τελευταίου εντοπίστηκαν κέραμοι και θραύσματα πήλινου αγωγού. Στο νότιο προλάκκιο απολήγει λιθόκτιστος αγωγός 25 μ., ο οποίος ακολουθεί την κατηφορική κλίση του εδάφους. Ο πυθμένας του είναι διαστρωμένος με μεγάλες σχιστολιθικές πλάκες. Στη νότια απόληξη του αγωγού βρέθηκαν τέσσερις από τις ογκώδεις λίθινες καλυπτήριες πλάκες του. Το κανάλι που διοχέτευε το νερό στις δεξαμενές δείχνει ότι το Δεσποτικό είχε ένα άριστα οργανωμένο σύστημα συλλογής και διύλισης υδάτων.
despotiko-o-naystathmos-tis-archaiotitas0
Ο λιθόκτιστος αγωγός των 25 μέτρων, ένα στοιχείο που μαρτυρεί ότι στο νησί υπήρχε οργανωμένο σύστημα διαχείρισης υδάτων (φωτ. ΥΠΠΟΑ).

«Παρότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, δεν θεωρώ ότι στο νησί υπήρχε κατοίκηση. Τα κτίρια ήταν του φημισμένου αρχαϊκού ναού του Απόλλωνα, βοηθητικές κατοικίες για τους ιερείς, τη φρουρά προστασίας και κοιτώνες για τους προσκυνητές, οι οποίοι έτρωγαν στο τελετουργικό εστιατόριο τα ζώα που θυσίαζαν. Οι κάτοικοι της αρχαίας Πάρου το έχτισαν για να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στο Αιγαίο. Επειδή υπήρχε πειρατεία, το συγκρότημα μοιάζει με τειχισμένο κάστρο που προστατεύει το Ιερό. Δηλαδή σαν μεσαιωνικό μοναστήρι που έκλεινε».

Πολιτική κυριαρχία

Το Δεσποτικό συνδέεται με ιστορίες πολιτικής κυριαρχίας, εκδίκησης και αίματος. «Τιμωρήθηκε από τους Αθηναίους γιατί οι Παριανοί μήδισαν (πήγαν με τους Πέρσες) αλλά κυρίως λόγω του πλούτου της περιοχής, το περίφημο παριανό μάρμαρο. Τέλη του 17ου αι. τιμωρήθηκε και από τους Γάλλους πειρατές. Η λεηλασία του ήταν αντίποινα για τον θάνατο του συντρόφου τους, του διαβόητου Ντανιέλ. Βλέπετε, το Δεσποτικό πρόδωσε στους Οθωμανούς τον σύντροφό τους».

Εκτός από τις τρεις δεξαμενές βρέθηκε και μια τέταρτη κτιστή κυκλική δεξαμενή, διαμέτρου 11 μ., από την οποία ξεκινά ο κτιστός αγωγός. Η κατασκευή στο σημείο που ενώνεται με τον αγωγό είναι πώρινη με τέσσερις οπές σε δύο οριζόντιες σειρές. Από αυτές σώζονται οι δύο που προορίζονταν για τον έλεγχο της ροής των υδάτων.

Για την ανασκαφική ομάδα, τον Γιάννο Κουράγιο, την αρχαιολόγο Αλεξάνδρα Αλεξανδρίδου (επίκ. καθηγ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων) και την Ιλια Νταϊφά (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), έχει σημασία ότι η κατασκευή της μεγάλης δεξαμενής και του καναλιού παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τα αρχαϊκά κτίρια του Ιερού. Είναι σαφές ότι ένα τόσο μεγάλο έργο συνδέεται με την περίοδο ακμής του Ιερού (6ος και 5ος αι. π.Χ.). Εξυπηρετούσε τη συλλογή υδάτων για την τροφοδοσία του ναού, των πλοίων που ανεφοδιάζονταν, των καλλιεργειών και των επισκεπτών.

Ενα κτίριο με εντοιχισμένη βάση επίσης είναι φετινό εύρημα, στο ανατολικότερο σημείο του ανατολικού συγκροτήματος. Συγκεκριμένα, αποκαλύφθηκε τοίχος 14 μ., με εντοιχισμένη βάση αναθηματικού κίονα, καθώς και δύο τμήματα ποδιών μαρμάρινων κούρων.

Ελληνες και ξένοι φοιτητές σε αναστηλωτικές εργασίες.

Στις έρευνες (2/6 έως 2/7) βοήθησαν 20 Αμερικανοί φοιτητές του College Year in Athens (CYA) και 7 προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ο ανασκαφέας πιστεύει ότι στην επόμενη ανασκαφική περίοδο θα αποκαλύψουν κι άλλον αγωγό. Προς το παρόν, τον Σεπτέμβριο θα ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της ανασκαφής τον χειμώνα. «Στις δεξαμενές θα γίνουν κανάλια δεξιά και αριστερά ώστε να διοχετευθούν τα νερά της βροχής και ίσως ένα προστατευτικό στέγαστρο».

Τον Οκτώβριο δρομολογείται με την απαραίτητη έγκριση του ΚΑΣ η αναστήλωση του λατρευτικού κτιρίου Δ, ενώ τον Ιούνιο ολοκληρώθηκαν οι εργασίες στον αρχαϊκό ναό και στο εστιατόριο του Ιερού του Απόλλωνα.

Το λατρευτικό συγκρότημα, ισχυρό τοπόσημο για το νησιωτικό σύμπλεγμα Δεσποτικού – Τσιμηντηρίου – Αντιπάρου, είναι πια ορατό από όλες τις κατευθύνσεις. Δέχτηκε όμως κριτική για τη χρήση νέου υλικού στην αναστήλωση, παραδέχεται ο κ. Κουράγιος, ο οποίος υπογραμμίζει ότι «οι επισκέπτες αποζημιώνονται βλέποντας την τρίτη διάσταση του μνημείου, το οποίο πια κατανοούν».

Το μόνο μελανό σημείο είναι ότι φέτος δεν ολοκληρώθηκαν οι απαραίτητες υποδομές (χώροι υγιεινής κ.ά.) για να είναι επισκέψιμος με εισιτήριο ο χώρος όπως αναμενόταν. Τουλάχιστον πέρυσι έγινε η διαδρομή για την πορεία των επισκεπτών, ώστε να μην πατάνε τα αρχαία κατάλοιπα.

Σήμερα οι επισκέπτες πληρώνουν 7 ευρώ για τη μεταφορά τους με το καΐκι, αλλά ο ΟΔΑΠ (η εισπρακτική μηχανή του υπουργείου Πολιτισμού που παλεύει με τη γραφειοκρατία) στερείται εσόδων. Το εισιτήριο που θα μπορούσαν να πληρώνουν οι επισκέπτες, οι οποίοι έτσι κι αλλιώς φτάνουν μέχρι εκεί και ας μην είναι οργανωμένος ο χώρος.

«Το Δεσποτικό ήταν ένα international ιερό», συνοψίζει ο επί 24 χρόνια ανασκαφέας του, Γιάννος Κουράγιος. «Μόνο οι Παριανοί μπορούσαν να ιδρύσουν τέτοιο ναό έξω από την πόλη. Είχαν χρήμα, ήθελαν να το δείξουν και να κυριαρχήσουν. Το δώρο της παριανής γης ήταν το φημισμένο μάρμαρο και οι Παριανοί ήθελαν να δείξουν τον πλούτο τους, τον οποίο διοχέτευαν χτίζοντας δημόσια οικοδομήματα».

Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν με τις χορηγίες των: ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ (Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου), Ιδρύματος Π. & Α. Κανελλοπούλου, Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, Δήμου Αντιπάρου, Συλλόγου «Φίλοι της Πάρου», CYA, Lamda Development, Μάριον Στασινοπούλου κ.ά.

ΠΗΓΗ: kathimerini

Πηγή: cyclades24.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τους πρώτους του υποψηφίους για τη διαδικασία των εσωκομματικών προκριματικών εκλογών, εν όψει των Ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου, ανακοίνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ. Στην ανακοίνωση που έδωσε στη δημοσιότητα...

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Σε πολύ καλό δρόμο βρίσκεται νέα επένδυση ξενοδοχείου 4 αστέρων στην Ανάφη. Σύμφωνα με το bizness.gr, το έργο αφορά στην αλλαγή χρήσης υπαρχόντων κατοικιών...

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Θέλει σωματική αλλά κυρίως ψυχική δύναμη να σκαλίζεις το μάρμαρο. Σπουδαστές από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας διδάσκονται στον Πύργο της Τήνου τα μυστικά της...

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Επιστρέφει στα δρομολόγια από σήμερα Παρασκευή 29 Μαρτίου το πλοίο ΕΞΠΡΕΣ ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ.  Ολοκλήρωσε την περίοδο συντήρησης και ετήσιας ακινησίας του και θα εξυπηρετεί κανονικά...