Αλλάζει ολοκληρωτικά ο Δικαστικός Χάρτης της χώρας, με το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο υπογράφουν ο Υπουργός Γιώργος Φλωρίδης και ο Υφυπουργός Γιάννης Μπούγας και βρίσκεται σε διαβούλευση.
Η αναδιάρθρωση στο χώρο της δικαιοσύνης και των υπηρεσιών της, θεωρείται μια επιβεβλημένη μεταρρύθμιση η οποία έπρεπε να είχε προχωρήσει εδώ και πολλά χρόνια, ταυτόχρονα όμως έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις στους δικαστικούς λειτουργούς και δικαστικούς υπαλλήλους.
Με απώτερο στόχο την επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης, στο προωθούμενο νομοσχέδιο βασικοί άξονες στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων του νέου Δικαστικού Χάρτη είναι:
1) η ενοποίηση των Ειρηνοδικείων και Πρωτοδικείων,
2) οι παράλληλες επετηρίδες των δικαστών κατά την ενοποίηση των δικαστηρίων του πρώτου βαθμού (Ειρηνοδικεία και Πρωτοδικεία)
3) ο χωροταξικός δικαστικός σχεδιασμός με συγχωνεύσεις και καταργήσεις δικαστηρίων και
4) οι τροποποιήσεις των αρμοδιοτήτων των προϊσταμένων των δικαστiκών σχηματισμών.
Ο Υπουργός Γιώργος Φλωρίδης και ο Υφυπουργός Ιωάννης Μπούγας επικαλούνται συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία, που οδήγησαν στην αναγκαιότητα των αλλαγών. Μεταξύ αυτών αναφέρεται ότι, για την έκδοση τελεσίδικης ποινικής ή πολιτικής υπόθεσης απαιτούνται 1.400 ημέρες, ενώ την ίδια στιγμή στην Αυστρία απαιτούνται μόλις 397 ημέρες!
Το τελικό σχέδιο για το δικαστικό χάρτη, που έχει τεθεί σε διαβούλευση προβλέπει μεταξύ άλλων ότι:
- Σχεδόν 1000 επιπλέον δικαστές (για την ακρίβεια 962) θα ριχτούν στη μάχη των “δικών”, καθώς καταργούνται 100 Ειρηνοδικεία και ενσωματώνονται με τα Πρωτοδικεία.
- Θα λειτουργήσουν έξι νέα μικρά Πρωτοδικεία επιπλέον στην Αττική, για να αποσυμφορηθεί το Πρωτοδικείο της Αθήνας, που είναι το μεγαλύτερο Πρωτοδικείο της χώρας.
- Εταιρεία- μάνατζερ θα διαχειρίζεται στο εξής τα δικαστικά κτίρια κάθε περιφέρειας (13 Εφετειακές περιφέρειες).
- Οι παραλιακοί δήμοι της Αττικής μεταφέρονται στην αρμοδιότητα των δικαστηρίων Πειραιά.
- Δεν καταργείται κανένα Εφετείο.
Τι θα αλλάξει στις Κυκλάδες
Στο νομό Κυκλάδων, πέρα από την κατάργηση των Ειρηνοδικείων, δεν αλλάζει κάτι άλλο ουσιαστικό στον δικαστικό χάρτη.
Διατηρείται χωρίς κάποια ιδιαίτερη μεταβολή το Εφετείο Αιγαίου με έδρα την Ερμούπολη Σύρου.
Με βάση το σχέδιο νόμου, στις Περιφερειακές Ενότητες Άνδρου, Μήλου, Θήρας, Κέας – Κύθνου, Μυκόνου, Τήνου και Πάρου, ορίζονται κεντρικά Πρωτοδικεία, τα Πρωτοδικεία Σύρου και Νάξου με την ίδια κατά τόπον αρμοδιότητα που είχαν έως σήμερα.
Τα Ειρηνοδικεία Άνδρου, Ερμούπολης, Μήλου, Μυκόνου, Πάρου και Τήνου καταργούνται. Οι οργανικές θέσεις των υπηρετούνταν εκεί δικαστικών λειτουργών και δικαστικών υπαλλήλων μεταφέρονται στο Κεντρικό Πρωτοδικείο Σύρου.
Ορίζονται περιφερειακές έδρες του κεντρικού Πρωτοδικείου Σύρου, η Άνδρος, η Μύκονος, η Πάρος, η Μήλος και η Τήνος. Ορίζονται έδρες του Πρωτοδικείου Νάξου, η Θήρα.
Το κεντρικό πλάνο
Στο κεντρικό πλάνο του νέου Δικαστικού Χάρτη είναι να υπάρχει ένα Πρωτοδικείο σε κάθε νομό (περιφερειακή ενότητα), με εξαίρεση τα νησιά και οι παραμεθόριες περιοχές (συνοριακές πόλεις).
Με βάση αυτό το σχεδιασμό συγχωνεύονται και μετατρέπονται σε περιφερειακά τα Πρωτοδικεία στους νομούς Μεσσηνίας (Κυπαρισσία), Λακωνίας (Γύθειο), Ηλείας (Αμαλιάδα), Αχαΐας (Αίγιο και Καλάβρυτα), Αιτωλοακαρνανίας (Μεσολόγγι), Βοιωτίας (Λιβαδειά) και Πέλλας (Γιαννιτσά ή Έδεσσα).
Αντίθετα, παραμένουν διπλά Πρωτοδικεία στις περιφερειακές ενότητες του Έβρου (Ορεστιάδα και Αλεξανδρούπολη) και Δωδεκανήσου (Κως και Ρόδος).
Τα πάνω – κάτω φέρνει το νέο νομοσχέδιο στο Πρωτοδικείο Αθηνών, το οποίο χωρίζεται σε δυο Τμήματα. Το Ποινικό Τμήμα (με έδρα την πρώην Σχολή Ευελπίδων) και το Πολιτικό Τμήμα (με έδρα το Ειρηνοδικείο επί της οδού Λουκάρεως και το νέο υπό ανέγερση κτήριο πίσω από το Εφετείο Αθηνών).
Παράλληλα και οριοθετούνται περιφερειακές έδρες, σε περιοχές όπου υπάρχουν ήδη δικαστικά κτίρια, όπως στο Λαύριο (λιμάνι), Μαρούσι, Ίλιον, Κορωπί, κ.λπ.). Προσωρινά, όλες οι ποινικές υποθέσεις θα εξακολουθήσουν να δικάζονται στο Πρωτοδικείο Αθηνών.
Αυξάνεται η δικαστική αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Πειραιά, καθώς θα συμπεριλάβει όλες τις περιοχές της Δυτικής Αττικής(Ασπρόπυργος, Μέγαρα και Ελευσίνα), αλλά και όλους τους δήμους του Νοτίου τομέα, δηλαδή το παραλιακό μέτωπο έως την Γλυφάδα, το κέντρο του Πειραιά και τα νησιά Σαλαμίνα, Αίγινα, Πόρος, Σπέτσες και Κύθηρα.
Η επέκταση της αρμοδιότητας του Πρωτοδικείου Πειραιά προυποθέτει την κατασκευή του νέου δικαστικού μεγάρου, μαζί με την ταυτόχρονη αύξηση των οργανικών θέσεων των δικαστών..
Στο σχέδιο του νέου Δικαστικού Χάρτη, θα συσταθούν επίσης περιφερειακά Πρωτοδικεία σε Ελευσίνα, σε νησιά, αλλά και όπου αλλού κριθεί αναγκαίο, ενώ στο πλαίσιο επιτάχυνσης της Δικαιοσύνης οι δικαστές θα εξειδικεύονται κατά τομέα του δικαίου. Δηλαδή, θα μπορούν πλέον να αιτούνται σε ποιο Τμήμα (Ποινικό, Αστικό, Εργατικό, κ.λπ.) θέλουν να υπηρετήσουν με θητεία δυο ή τεσσάρων ετών.
Η εξειδίκευση αυτή των δικαστών, η οποία εφαρμόζεται στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, έχει ως αποτέλεσμα την ταχύτερη διεκπεραίωση των υποθέσεων, καθώς οι δικαστές δεν αλλάζουν συχνά αντικείμενο της δικαστηριακής τους ύλης, θα έχουν σαφή εικόνα των νομοθετικών και νομολογικών μεταβολών, όπως και των θεωρητικών και τεχνολογικών εξελίξεων της νομικής επιστήμης.
Οι στόχοι του υπουργείου από τις αλλαγές
Η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, προσδοκά πλείστα οφέλη από τη συγχώνευση των Ειρηνοδικείων και Πρωτοδικείων, όπως:
1) θα υπάρξει διπλασιασμός των δικαστών πρώτου βαθμού, οι οποίοι θα αναλαμβάνουν την διεκπεραίωση των υποθέσεων (εκκρεμών και νεοεισερχομένων). Μέχρι σήμερα στα Πρωτοδικεία υπηρετούν 1.200 Πρωτοδίκες, ενώ με την συνένωση θα υπηρετούν 2.162, καθώς θα προστεθούν οι 962 Ειρηνοδίκες.
2) Ισοκατανομή της ύλης του πρώτου βαθμού, καθώς θα σταματήσει το φαινόμενο το 50% των δικαστών να αναλαμβάνει το 80% της δικαστικής ύλης,
3) Δημιουργία μεγαλύτερων δικαστικών σχηματισμών, με αποτέλεσμα την καλύτερη αξιοποίηση των δικαστικών λειτουργών (άδειες ανατροφής τέκνων, κωλύματα, εξειδίκευση, κ.λπ.),
4) Δραστική μείωση μετακινήσεων δικαστών, δικηγόρων και πολιτών,
5) Αποφόρτιση των κεντρικών Πρωτοδικείων των μεγάλων αστικών κέντρων,
6) Ρύθμιση της ανακολουθίας να υπάρχουν δύο δικαιοδοσίες στον πρώτο βαθμό (Ειρηνοδικεία και Πρωτοδικεία) και
7) Εξοικονόμηση πόρων στο πλαίσιο πλήρωσης του κριτηρίου 40% του Ταμείου Ανάκαμψης.
