Το αλώνισμα αποτελεί μια σημαντική αγροτική εργασία που γίνεται σε υψηλές θερμοκρασίες Ιουνίου και Ιουλίου. Αλωνάρης μήνας λέγεται ο Ιούλιος και θεριστής ο Ιούνιος. Το θέρισμα όμως δεν διαρκούσε πολύ και όπως μας είπαν οι δυο αγρότες μας, στην Αίγινα τα αλωνίσματα ξεκινούσαν από τον Ιούνιο και τελείωναν τον Ιούλιο. Τα αλώνια ήταν λίγα και υπήρχε αναμονή και σειρά για να χρησιμοποιήσει η κάθε οικογένεια το αλώνι.
Σήμερα τα αλώνια ερήμωσαν και η παραδοσιακή επίπονη διαδικασία για τους ανθρώπους και τα ζώα, γίνεται από αγροτικό όχημα που εκτελεί ταυτόχρονα τον θερισμό και το αλώνισμα. Στη Νάξο τηρούν τα ήθη, έθιμα και παραδόσεις αναβιώνοντας το θέρισμα και το αλώνισμα.
Εμείς είχαμε την ευκαιρία να το παρακολουθήσουμε ως εργασία που αγρότες στη Νάξο, επιμένουν να διατηρούν με τον παλιό τρόπο των παππούδων τους.
Ένα ζεστό πρωινό του Ιουλίου, τα στάχυα σκορπίστηκαν στην κυκλική πλακόστρωτη επιφάνεια και δυο πανέμορφα γαϊδουράκια ανέλαβαν με τα πέταλά τους να σπάσουν τα στάχυα και να απελευθερώσουν τον καρπό. Με το λίχνισμα στο τέλος, θα διαχωριστεί το σιτάρι από το άχυρο και θα αποθηκευτούν δυο βασικές τροφές για τον άνθρωπο και τα ζώα, που μαζί μόχθησαν να τις αποκτήσουν.
Με πρωτοβουλία της Δέσποινας Λιοφάγου και του Τζιώτης Αντώνιος αλλά και την αμέριστη συμπαράσταση του Ψαρροστέφανος Φιλώτι, ο Ηλίας Λιόφαγος (του Καραντώνη) και ο Μανώλης Δεμενεόπουλος (Κλαούνης), αφού βούδωσαν με κόπρανα αγελάδων για να μονώσουν το αλώνι στα Μπροβολώματα, κάτω απ’τη σκιά του Ζα, θέρισαν με τα δρεπάνια, συγκέντρωσαν τα στάχυα σε μικρά δέματα, τα”χερόβολα”, (5 αγκάλες των οποίων κάνουν ένα δεμάτι), δέσαν με φυλλάδες και ετοίμασαν τις θημωνιές τους για το αλώνισμα.
Δεν είναι όμως αυτός ο Ιούλιος που ποθούμε.
Άλλα ζητά η ψυχή μας! Και να, που από τη συναισθηματική μας δεξαμενή αντλούμε μνήμες ενός μακρινού ,και μη, παρελθόντος για να δροσίσουμε την πεσμένη ψυχολογία μας. Έτσι, ζωντανεύει μπροστά μας η ομορφιά αλλά και η αγωνία του αγώνα στα “βουδωμένα” αλώνια, προς εξασφάλιση του επιούσιου.
Σήμερα πια τα αλώνια, αυτές οι απλές επίπεδες κυκλικές εδαφικές επιφάνειες στα σιτοχώραφα, με ” φυτεμένες”τις πέτρες, τους “αντραλίκους,” γύρω τους, κείνται αναξιοποίητα, χορταριασμένα και εγκαταλελειμμένα. Δεν τους πρέπει,όμως, αυτή η απαξίωση. Για χιλιάδες χρόνια στάθηκαν εστίες ελπίδων ζωής!
Αν είχαν φωνή, θα μας διηγούνταν ατέλειωτες ιστορίες, με κύριο δομικό πυρήνα τον σκληρό μόχθο, την ψυχοφθόρα αγωνία αλλά και τη χαρά της συγκομιδής του καρπού της γης!
Όλα αυτά τα πετρώα δημιουργήματα της ανθρώπινης επινοητικότητας προς το ζην,
όπως οι μητάτοι, τ’αλώνια, οι τάφοι, οι πηγές κτλ, είναι εθνικοί θησαυροί. Δεν ανήκουν αποκλειστικά στο παρελθόν. Από κει έρχονται και πάντοτε έχουν θέση στο μέλλον της ελληνικής περηφάνιας και συνέχειας!
Να, λοιπόν εκεί στ’ Αργιά ( αγροτική περιοχή, λίγο έξω από το Φιλώτι), σε χωράφι σπαρμένο από τον Ηλία Αντ. Λιόφαγο( του Καραντώνη), η αλωνιστική μνήμη έγινε πράξη, κατά το παραδοσιακό τελετουργικό !
Εκεί, ο Ηλίας και ο Μανώλης Δεμενεόπουλος(του Κλαουνοκωσταντή), ανέλαβαν να αλωνίσουν, αφού, από ημερών, ετοίμασαν τα πρέποντα, με πρώτο το “βούδωμα” του αλωνιού. Μαζί τους, ακάματη συνεργός η Δέσποινα Λιοφάγου, κόρη του Ηλία ,που υπηρετεί στη Δήλο ως φύλακας αρχαιοτήτων. Δυναμική αρωγή επίσης η συμβολή του Στεφάνου Βλασερού(του Βλασερολιού). Την ομάδα συμπλήρωνε η ταπεινότητά μου, ο Ψαρροστέφανος και ο δάσκαλος Μιχάλης Κύλης.
Συγκίνησή και ενθουσιασμός!
Το γεγονός αυτό, ως μία πρώτη προσπάθεια, αφήνει θετικές υποσχέσεις για πληρέστερη οργάνωση κατά τον Ιούλιο της επόμενης χρονιάς. Ευχαριστούμε θερμότατα τους φίλους Κώστα Εμμ. Βασιλάκη(Λαμπράκη) και Γιάννη Νικ. Μανιό(Κοντογιάννη), οι οποίοι διέθεσαν με προθυμία τα γαϊδούρια τους, δύο συμπαθέστατα τετράποδα που μετείχαν σε μια συμβολική ολιγόχρονη πράξη, χωρίς να υποστούν καμία ταλαιπωρία! Το γεγονός κατεγράφη και από ελληνικό τηλεοπτικό συνεργείο της Αυστραλίας(Παναγιώτης, Αλέξανδρος και Ιωάννα).
Και του χρόνου, αναφέρει ο κος Αντώνης Τζιώτης.
