Τουλάχιστον το 30% των ειδών δέντρων του πλανήτη, δηλαδή σχεδόν το ένα στα τρία, αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο εξαφάνισής τους, σύμφωνα με εκτιμήσεις των επιστημόνων που παρουσίασαν τη νέα έκθεση “Η Κατάσταση των Δέντρων του Κόσμου”. Η ποικιλία των απειλούμενων δέντρων είναι μεγάλη, από βελανιδιές και μανόλιες μέχρι μεγάλα τροπικά δέντρα ξυλείας.
Τα γνωστά είδη δέντρων ανέρχονται σε 58.497 και ο αριθμός των ειδών που κινδυνεύουν, υπολογίζεται σε περίπου 17.510, διπλάσιος σε σχέση με όλα μαζί τα απειλούμενα είδη θηλαστικών, πουλιών, αμφίβιων και ερπετών. Περίπου 142 είδη δέντρων έχουν ήδη εξαφανιστεί από τη φύση, ενώ 442 βρίσκονται πολύ κοντά στο χείλος της εξαφάνισης, καθώς ο πληθυσμός καθενός από αυτά τα είδη δεν ξεπερνά τα 50 δέντρα.
Με δεδομένο μάλιστα ότι ένα πρόσθετο 7% των ειδών δέντρων κρίνεται ότι είναι “πιθανώς απειλούμενα”, ενώ για το 22% ότι η κατάσταση τους δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί επαρκώς, τα απειλούμενα είδη δέντρων μπορεί στην πραγματικότητα να είναι έως τα μισά από όσα υπάρχουν. Μόνο το 41,5% κρίνονται ασφαλή με βεβαιότητα.
Οι μεγαλύτερες απειλές για τα δέντρα παγκοσμίως είναι η αποψίλωση των δασών για αντικατάσταση τους με γεωργικές καλλιέργειες (έχει επίπτωση στο 29% των ειδών δέντρων), η υλοτομία (27%), το κόψιμο δέντρων για την κτηνοτροφία (14%), άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες στο πλαίσιο της ανάπτυξης όπως η κατασκευή κτιρίων και δρόμων (13%), οι δασικές πυρκαγιές (13%), η μεταλλευτική-εξορυκτική δραστηριότητα (9%), η κλιματική αλλαγή (4%) κ.α.
Το πρόβλημα έχει παγκόσμια διάσταση. Η Βραζιλία, η χώρα με το πιο πλούσιο δάσος στον κόσμο, στον Αμαζόνιο, έχει επίσης τα περισσότερα απειλούμενα είδη δέντρων (1.788), ενώ η Κίνα έχει 890 είδη υπό απειλή. Τροπικά νησιά όπως η Μαδαγασκάρη έχουν δυσανάλογα μεγάλο πρόβλημα σε σχέση με την έκταση τους, αλλά και στην Ευρώπη, η οποία έχει πια σχετικά μικρή δασική βιοποικιλότητα, παρατηρείται ανησυχητική μείωση σε ορισμένα δέντρα.
«Έχουμε σχεδόν 60.000 είδη δέντρων στον πλανήτη και για πρώτη φορά γνωρίζουμε πλέον ποιά από αυτά τα είδη χρειάζονται δράσεις για την προστασία τους, ποιές είναι οι μεγαλύτερες απειλές γι’ αυτά και πού αυτά βρίσκονται», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής βοτανολόγος δρ Μάλιν Ρίβερς της οργάνωσης Botanic Gardens Conservation International στο Κιου του Λονδίνου, σύμφωνα με το BBC και τη “Γκάρντιαν”.
«Κάθε είδος δέντρου έχει ένα μοναδικό οικολογικό ρόλο να παίξει. Με το 30% των ειδών δέντρων του κόσμου να απειλείται με εξαφάνιση, χρειαζόμαστε επειγόντως περισσότερες δράσεις για την προστασία τους», ανέφερε η Σάρα Όλντφιλντ της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN).
Εκτιμάται ότι, κατά τα τελευταία 300 χρόνια, η παγκόσμια έκταση με δάση έχει μειωθεί κατά περίπου 40% και 29 χώρες έχουν χάσει περισσότερο από το 90% της δασοκάλυψης τους. Οι βοτανολόγοι χαρακτηρίζουν τα δέντρα «σπονδυλική στήλη του φυσικού οικοσυστήματος» και προειδοποιούν ότι μολονότι μέχρι σήμερα μόνο το 0,2% των ειδών έχουν εξαφανιστεί, η επιδείνωση της κατάστασης μπορεί να έχει ζοφερές συνέπειες στο μέλλον (επιδείνωση κλιματικής αλλαγής, λιγότερη παραγωγή οξυγόνου, λιγότερη ξυλεία για κατασκευές και καύσιμη ύλη, έλλειψη πρώτων υλών για φάρμακα και τρόφιμα, μικρότερη προστασία από πλημμύρες κ.α.).
Οι ειδικοί προτείνουν διατήρηση των υπαρχόντων δασών και επέκταση των προστατευμένων περιοχών, καθώς σήμερα σχεδόν τα δύο στα τρία είδη δέντρων (64%) βρίσκονται σε τουλάχιστον μία προστατευμένη περιοχή. Επίσης διαφύλαξη των απειλούμενων ειδών σε βοτανικούς κήπους ή τράπεζες σπόρων, με την ελπίδα ότι κάποτε στο μέλλον θα επανακάμψουν στη φύση (σήμερα αυτό αφορά περίπου το 30% όλων των δέντρων). Ακόμη, να δοθεί έμφαση κατά τις αναδασώσεις στην επιλογή και σπάνιων δέντρων.
