Το σύνολο των Κυκλάδων και ειδικότερα τα νησιά Σίφνος, Σέριφος και Φολέγανδρος βρίσκονται στα πλέον απειλούμενα μνημεία-τοποθεσίες της Ευρώπης για το 2024, όπως ανακοινώθηκε από την Europa Nostra και από το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
«Μια σειρά από περιβαλλοντικά, πολιτιστικά και κοινωνικά ζητήματα, όπως η υποβάθμιση των φυσικών πόρων, η καταστροφή της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, η λειψυδρία, τα προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων και οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες», είναι οι λόγοι ένταξης στη λίστα, όπως αναφέρεται από τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς.
Και το αποτέλεσμα είναι –πάντα σύμφωνα με την ανακοίνωση– ότι «τα νησιά κινδυνεύουν να χάσουν τον εξαιρετικό και αυθεντικό τους χαρακτήρα, καθώς η αυξανόμενη τουριστική κατασκευή απειλεί να επισκιάσει την εγγενή ομορφιά τους, ενώ ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν οι μικρότεροι νησιωτικοί προορισμοί εντός των Κυκλάδων, που φέρουν το μεγαλύτερο βάρος του υπερτουρισμού».
Οι Κυκλάδες βρίσκονται κατόπιν αυτού στην λίστα των 11 πλέον απειλούμενων τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης, έτσι είναι υποψήφιες για τον τελικών κατάλογο των 7, που θα ανακοινωθεί τον Απρίλιο. Τη σχετική πρόταση υπέβαλε η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Ενώ στην λίστα περιλαμβάνεται ένα ακόμη μνημείο ελληνικού ενδιαφέροντος, η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην επαρχία Χατάι της Τουρκίας.
Να σημειωθεί, ότι η επιλογή έγινε με βάση την εξαιρετική πολιτιστική σημασία και την πολιτιστική αξία καθενός από τους χώρους, καθώς και τον σοβαρό κίνδυνο, που αντιμετωπίζουν σήμερα. Το επίπεδο δέσμευσης των τοπικών κοινοτήτων και η δέσμευση των φορέων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα για τη διάσωση αυτών των τόπων θεωρήθηκαν κρίσιμες προστιθέμενες αξίες. Ενώ ένα ακόμη άλλο κριτήριο επιλογής ήταν η δυνατότητα αυτών των τόπων να λειτουργήσουν ως καταλύτης για βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη.
Οι προκλήσεις – προβλήματα
Η διαρκής πίεση για νέες υποδομές και η κλιμακούμενη ζήτηση για καταλύματα είναι τα βασικά προβλήματα, που παρουσιάζονται. «Οι Κυκλάδες, γνωστές για τη μοναδική τους γοητεία και τον πλούσιο πολιτισμό τους, βρίσκονται αντιμέτωπες με μια μυριάδα προκλήσεων, που θέτει η έκρηξη της τουριστικής ανάπτυξης και η αχαλίνωτη κατασκευή», όπως αναφέρεται.
Και ως απόδειξη κατατίθενται στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, που αποκαλύπτουν μια σταθερή αύξηση των νέων οικοδομικών αδειών: Συγκεκριμένα από 916 που είχαν εκδοθεί το 2018 αυξήθηκαν σε 1.280 το 2022. Ενώ τα κτισμένα τετραγωνικά μέτρα από 291.722 το 2018, έφθασαν το 2022 στα 419.232. Εδώ μάλιστα επισημαίνεται ιδιαίτερα, ότι τα αιτήματα για νέες κατασκευές, έξω από τα όρια των οικισμών έχουν φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα.
Έτσι, παρά τα σημερινά οφέλη της οικονομικής ανάπτυξης, η αλλοίωση ή και καταστροφή σε ορισμένες περιπτώσεις του τοπίου και του πολιτιστικού πλούτου αναμένεται να οδηγήσουν –όχι και τόσο μακροπρόθεσμα – στην απαξίωση και στο μαρασμό.
Η ιδιαιτερότητα των Κυκλάδων
Εκτός από την ιστορική σημασία του Αιγαίου, ένας συνδυασμός φυσικών στοιχείων και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής καθορίζει το κυκλαδίτικο τοπίο, όπως αναφέρει η ανακοίνωση, στην οποία τονίζεται ιδιαίτερα η περίπτωση της Δήλου, μεταξύ των 220 περίπου νησιών του Αρχιπελάγους, καθώς πρόκειται για Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Το ορεινό και τραχύ ανάγλυφο των νησιών, η παρουσία γεωργικών εκτάσεων που φιλοξενούν μικρές αγροτικές κατοικίες και κατασκευές κοινής ωφέλειας, όπως ανεμόμυλους ή αγροκτήματα και οι ξερολιθιές, που επιτρέπουν την καλλιέργεια σε εδάφη με απότομες πλαγιές λογίζονται ως στοιχεία, που συμβάλλουν στον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους. Ενώ σημαντικά επιπλέον, θεωρούνται τα λιμάνια των Κυκλάδων και ο ρόλος τους στην επικοινωνία των ανθρώπων και στον πολιτισμό εδώ και χιλιετίες.
Οι προτάσεις
Με τα δεδομένα αυτά Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού έχει προτείνει τη λήψη στρατηγικών μέτρων, από τα οποία άμεσης προτεραιότητας θεωρούνται η θέσπιση του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τον Τουρισμό για τη ρύθμιση και τη διαχείριση δραστηριοτήτων, καθώς και η θέσπιση ενός δεσμευτικού Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου Νοτίου Αιγαίου. Η πρόταση υπογραμμίζει επίσης, ότι τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια οφείλουν να ορίζουν ζώνες βελτίωσης του τοπίου, να συνεργάζονται με τα αρμόδια υπουργεία και να δημιουργούν ειδικούς θεσμικούς κανονισμούς.
Η ένταξη κατόπιν αυτών, στη λίστα των 7 πιο απειλούμενων τόπων στοχεύει στη διεθνή αναγνώριση της απειλής αλλά και στην ευαισθητοποίηση της πολιτικής σχετικά με τις επενδύσεις στον τουρισμό, την υπερκατασκευή και την προστασία των φυσικών και γεωργικών περιοχών. Υποστηρικτές σε αυτήν την εκστρατεία εξάλλου, είναι οι δήμαρχοι των τριών ιδιαίτερα πληγεισών νησιών: της Σερίφου, της Σίφνου και της Φολεγάνδρου.
mononews.gr
