Η Κρητική παράδοση στην Άνδρο
Παρουσίαση παραμυθιού & Ανοιχτό μάθημα κρητικών χορών
Με τον ερευνητή – δάσκαλο κρητικών χορών Γιάννη Μεγαλακάκη
Λαογραφικό Μουσείο Συνετίου
Πέμπτη 19 Αυγούστου 2021, ώρα 19:00
Είσοδος Ελεύθερη
Γονείς και παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν το βιβλίο του καταξιωμένου ερευνητή και δασκάλου κρητικών χορών Γιάννη Μεγαλακάκη
«Τα στιβάνια του παππού» με την εικονογράφηση της Δήμητρας Πέππα το οποίο μόλις κυκλοφόρησε με την υποστήριξη του Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητών.
Τα βασικά μηνύματα του παραμυθιού είναι η αξία της διαχρονίας του ελληνικού πολιτισμού, πώς πρέπει οι σύγχρονοι Έλληνες αλλά και οι μελλοντικές γενιές να ασχοληθούν ουσιαστικά με τον πολιτισμό και το πόσο σημαντικό είναι για ένα παιδί της σύγχρονης εποχής να μαθαίνει και να βιώνει την μουσικοχορευτική παράδοση του τόπου του.
Όλα τα ονόματα των ηρώων του παραμυθιού είναι εμπνευσμένα από την ιστορία της Κρήτης. Μέσα από το παραμύθι, το παιδί έχει την ευκαιρία να γνωρίσει σπουδαίες προσωπικότητες της Μεγαλονήσου.
Εκτός από το κείμενο, το πολυτροπικό (καθώς συνδυάζει εικόνα και λόγο), την προσοχή μας αξίζουν και οι υπέροχες εικόνες της Δήμητρας Πέππα, που φιλοτεχνούν το παραμύθι του Γιάννη Μεγαλακάκη. Ανακαλούν στη μνήμη τα παλιά –εξαίρετα- «Αναγνωστικά», τα οποία αποτελούν πλούσια πηγή έρευνας και μελέτης ποικίλων εκδηλώσεων της νεοελληνικής κοινωνίας. Επί πλέον, τα μηνύματα που απορρέουν από τις εικόνες κάθε σελίδας του παραμυθιού του Γιάννη Μεγαλακάκη, προκαλούν ποικίλους συνειρμούς, παραπέμποντας στην παιδική ηλικία κάθε αναγνώστη.
Το βιβλίο θα διατίθεται στον χώρο της παρουσίασης.
«Τα στιβάνια του παππού»
Γιάννη Μεγαλακάκη
Παρουσίαση˸ Δρ. Ιωάννης Σαϊτάκης
τ. Σχολικός Σύμβουλος
Λέκτωρ (407) Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Προσεγγίζοντας το παραμύθι «Τα στιβάνια του παππού» του από τη γραφίδα του Γιάννη Μεγαλακάκη, δεν θα αναφερθώ στα στιβάνια ως βασικό στοιχείο της κρητικής παραδοσιακής φορεσιάς, δεδομένου ότι έχει γίνει –ήδη- σχετική αναφορά σε προηγούμενη παρουσίαση του εν λόγω κειμένου∙ επίσης, δεν θα σταθώ στην ονοματοθεσία των ηρώων, αφού ο ίδιος ο δημιουργός φρόντισε με μια σύντομη αναφορά στο τέλος της έκδοσης να προβάλει αυτές τις θρυλικές μορφές του πνεύματος και της ιστορίας, οι οποίες αποτέλεσαν και αποτελούν την ταυτότητα και την αιωνιότητα της Κρήτης.
Το παραμύθι μας «Τα στιβάνια του παππού», γεννήθηκε στη σκέψη του δημιουργού σε στιγμές συναισθηματικής αναζήτησης, σε στιγμές εσωτερικής παρόρμησης.
Ο εμπνευστής και δημιουργός του παραμυθιού Γιάννης Μεγαλακάκης με την φιλόμυθο σκέψη, τη βαθειά και ειλικρινή αγάπη για την τέχνη, και κυρίως με την αδιάπτωτη αγάπη του για την Κρήτη, χρόνια τώρα, ανοίγει δρόμους και μας καλεί να «συμπορευτούμε»∙ όλους εμάς που αγαπάμε την παράδοση και πρωτίστως τα παιδιά, επιβεβαιώνοντας –έτσι- την άποψη ότι το παραμύθι αποτελεί «τη βασιλική οδό της παιδικής λογοτεχνίας».
Ανάμεσα στις άλλες δραστηριότητες του συγγραφέα (έρευνα – χορός μαντινάδες κ.λπ.), η γραφή του παρόντος παραμυθιού αποτελεί ένα αντίδωρο στη γενέθλια γη, τη μάνα γη, κι ένα παράθυρο για να μπει στο σπίτι της ψυχής όλων μας καθαρός αέρας.
Οι πολιτιστικοί κώδικες και οι ηθογραφικές αναφορές, εμφανείς στο παραμύθι, «Τα στιβάνια του παππού», σε μια γλώσσα λαγαρή και ρέουσα, μια πλούσια γλώσσα σε πολυτυπία και πολυσημία, προσδίδουν μια ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση, μια γλυκυθυμία για τα περασμένα και μια νοσταλγική ενατένιση των γεγονότων.
Από τους ήρωες του παραμυθιού που ξεχωρίζω, αναφέρω εδώ τη διαχρονική και αγέρωχη παρουσία του παππού∙ μια μορφή που συμβολίζει ακριβώς τον πυρήνα, το στέρεο «αγκωνάρι» της ελληνικής οικογένειας, δεδομένου ότι αυτή κατάφερε να διατηρήσει τη συνοχή και τη συνέχειά της μέσα στην ιστορία.
Αυτό οφείλεται στις γεωγραφικές και ιστορικές συνθήκες της πατρίδας μας (μεγάλη απομόνωση των κοινοτήτων – αγώνες για την επιβίωση και την ελευθερία) και κυρίως στον έντονο συναισθηματισμό, δηλαδή την ευαισθησία του ΄Ελληνα, αυτό το παραδοσιακό φυλετικό συναίσθημα που από τους παλιούς χρόνους έχει κατασταλάξει μέσα στο λεγόμενο «συλλογικό ασυνείδητο» της εθνικής ψυχής.
Γύρω από αυτή, λοιπόν, τη σεβάσμια μορφή του παππού, ο συγγραφέας – με περισσή ευαισθησία- «υφαίνει» την πλοκή του παραμυθιού του.
Άλλωστε, η σχέση παππού και εγγονού και στην πατρίδα μας είναι και παραμένει πανίσχυρη (καθώς το όνομα του πρώτου περνάει και στον νεότερο, ενισχύοντας έτσι τον γενεαλογικό κορμό της κάθε οικογένειας).
Αντιστοίχως, το ίδιο ισχύει και για την Ελληνίδα γιαγιά, αυτή την ανεπανάληπτη και καθαγιασμένη παρουσία, η οποία ανέθρεψε –γαλούχησε και εξακολουθεί να γαλουχεί και να παιδαγωγεί με τον δικό της ξεχωριστό παραδοσιακό τρόπο, γενιές και γενιές.
«Του παιδιού μου το παιδί είναι δυο φορές παιδί μου», λέει ο λαός μας.
Εκτός από το κείμενο, το πολυτροπικό (καθώς συνδυάζει εικόνα και λόγο), την προσοχή μας αξίζουν και οι υπέροχες εικόνες της Δήμητρας Πέππα, που φιλοτεχνούν το παραμύθι του Γιάννη Μεγαλακάκη. Ανακαλούν στη μνήμη τα παλιά – εξαίρετα- «Αναγνωστικά», τα οποία αποτελούν πλούσια πηγή έρευνας και μελέτης ποικίλων εκδηλώσεων της νεοελληνικής κοινωνίας, όπως είναι η πατριαρχική οικογένεια, η σχέση σχολείου και οικογένειας και πολλών άλλων θεμάτων. Επί πλέον, τα μηνύματα που απορρέουν από τις εικόνες κάθε σελίδας του παραμυθιού του Γιάννη Μεγαλακάκη, προκαλούν ποικίλους συνειρμούς, παραπέμποντας στην παιδική ηλικία κάθε αναγνώστη. Η συναισθηματική φόρτιση τέμνεται με βιώματα καθοριστικά, παραλ-λαγμένες αξίες και τρυφερές νοσταλγικές μνήμες.
Εύχομαι ολόψυχα, αυτή η κατασταλαγμένη εμπειρία, που προσφέρει στον αναγνώστη το παραμύθι «Τα στιβάνια του παππού», να μας υπενθυμίζει την καταγωγή μας και να μας συνδέει με τις ρίζες και τους προγόνους μας.
Χωρίς να θέλω να επιδαψιλεύσω επαίνους προς τους δύο χαρισμα-τικούς συμπατριώτες μου, τους ακαταπόνητους μαντατοφόρους της ανεκτίμητης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, τους αδερφούς Μεγαλακάκη και κυρίως τον Γιάννη, τον συγγραφέα του παραμυθιού μας, τους ευχαριστώ από καρδιάς που προσφέρουν λίγη από την αύρα της δημιουργικότητάς τους και τροφοδοτούν με αυτή τη μεγάλη και ακένωτη δεξαμενή της κρητικής παράδοσης.
Μετά την παρουσίαση του παραμυθιού, ο Γιάννης Μεγαλακάκης θα μυήσει τους παρεβρισκόμενους στην χορευτική τέχνη της Κρήτης στον προαύλειο χώρο του Λαογραφικού Μουσείου. 
Η συγκεκριμένη διδασκαλία αφορά όλους, ανεξαρτήτως χορευτικού επιπέδου, όσους ενδιαφέρονται θα μάθουν τα είδη χορών που καλύπτουν τη παγκρήτια περιοχή, τις διάφορες παραλλαγές στις φιγούρες και τον τρόπο δημιουργίας αυτοσχεδιασμών. Επίσης αφορούν όσους ενδιαφέρονται να έρθουν σε άμεση επαφή με την ιδιαίτερη λαογραφία και άυλη πολιτιστική κληρονομιά της μεγαλονήσου.
Στόχος του Γιάννη Μεγαλακάκη είναι η κατανόηση της ουσίας του κρητικού πολιτισμού, μέσω του χορού και της μουσικής. Με τη προστασία, διατήρηση και προβολή της κουλτούρας της ιδιαίτερης πατρίδας του, ο ίδιος πιστεύει πως οι Έλληνες, αντιστεκόμαστε σθεναρά στη γενική τάση για διεθνοποίηση, ταυτοποίηση και μαζικοποίηση, πράγμα πιο σημαντικό και επίκαιρο από ποτέ.
Βιογραφικό Γιάννης Ι. Μεγαλακάκης
Ερευνητής – Δάσκαλος κρητικών χορών – Συγγραφέας
Kατάγεται από τα Χανιά και το Ρέθυμνο.
Το 1994 ξεκίνησε να διδάσκει κρητικούς χορούς σε διάφορους πολιτιστικούς φορείς. Πραγματοποιεί επιτόπιες καταγραφές και έρευνες, στα χωριά της Κρήτης. Όραμα ζωής του ίδιου και του αδερφού του Γιώργου είναι να αναδείξουν και να διαδώσουν την φιλοσοφία, την ιστορία και την τέχνη του κρητικού χορού.
Το 1997 χορεύει στην τελετή έναρξης του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Στίβου η οποία πραγματοποιήθηκε στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο στην Αθήνα υπό την σκηνοθεσία του Βαγγέλη Παπαθανασίου.
Το 1998 ιδρύει μαζί με το δίδυμο αδερφό του Γιώργο, την «Ομάδα Έκφρασης Κρητικών Χορών».
Το 2002 συμμετέχει με την χορευτική του ομάδα σε μία μεγάλη συναυλία στη μνήμη του Νίκου Ξυλούρη στο θέατρο Λυκαβηττού στην Αθήνα.
Το 2004 χορεύει στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Ολυμπιακό Στάδιο (Ο.Α.Κ.Α.) υπό την σκηνοθεσία του Δημήτρη Παπαϊωάννου.
Το 2006 κυκλοφορεί την έκδοση: «Όταν ακούω Κρήτη» σε μορφή DVD και CD από την παράσταση την οποία παρουσίασε στο Νέο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2005.
Τον Νοέμβριο του 2006 ιδρύει στην Αθήνα, το Κέντρο Έρευνας και Διδασκαλίας Κρητικού Χορού.
Το καλοκαίρι του 2006 εμπνέει τον σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή για το στήσιμο της σκηνής του χορού στην ταινία EL GRECO.
Τον Ιούνιο του 2008 χορεύει στην παγκόσμια έκθεση EXPO 2008 στην Σαραγόσα της Ισπανίας. Μία πρωτότυπη και εντυπωσιακή παράσταση στην οποία ο κρητικός χορός συναντήθηκε επί σκηνής με το ισπανικό flamenco.
Τον Ιανουάριο του 2010 κυκλοφορεί το πρώτο του βιβλίο με μαντινάδες –στίχους και τραγούδια με τίτλο «Χορογράφοντας» από τις εκδόσεις Δοκιμάκη.
Το 2011 παρουσιάζει στο Ευγενίδειο Ίδρυμα-Πλανητάριο την ταινία-ντοκιμαντέρ «Χορεύω αιώνες στην Κρήτη».
Ακολούθησαν προβολές της ταινίας σε επιλεγμένους πολιτιστικούς χώρους σε όλη την Ελλάδα : Χανιά : Kέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου – Μεγάλο Αρσενάλι ,
Λάρισα : Αμφιθέατρο της Δημοτικής Πινακοθήκης , Μήλος : Συνεδριακό Κέντρο Μήλου
Σαντορίνη : Μέγαρο Γκύζη , Αργυρούπολη : Συνεδριακό Κέντρο Μίκης Θεοδωράκης
Κύθηρα : Πολυχώρος Τέχνης και Εκπαίδευσης Ζείδωρος , Ιωάννινα : Θέατρο Πολυθέαμα
Χαλκίδα : Θέατρο Παπαδημητρίου , Λειβαδιά : Συνεδριακό Κέντρο Κρύας και αλλού.
Την τηλεοπτική περίοδο 2010 – 2011, αναλαμβάνει την διδασκαλία κρητικών χορών στους πρωταγωνιστές της σειράς «Το νησί» η οποία είναι μεταφορά του best seller της Victoria Hislop.
Την άνοιξη του 2012 παρουσιάζει την παράσταση «Φτάσε όπου δεν μπορείς» στο θέατρο ΠΚ στην Αθήνα στην οποία επίλεκτοι χορευτές της Ομάδας των αδερφών Μεγαλακάκη σύμπραξαν με δημοφιλείς στο είδος τους μουσικούς και χορευτές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Τον Φεβρουάριο του 2013 παρουσιάζει μαζί με τον Ψαραντώνη και μία πολυμελή χορευτική Ομάδα μία σπάνια μουσικοχορευτική παράσταση στο θέατρο Badminton στην Αθήνα.
Τον Ιούλιο του 2013 μαζί με επίλεκτους χορευτές της Ομάδας του συνεργάζεται με τον σπουδαίο Σεβιλιάνο χορευτή του flamenco Oscar De Los Reyes και παρουσιάζουν μία μοναδική χορευτική παράσταση στα Ανώγεια της Κρήτης.
Τον Μάρτιο του 2015 μαζί με τους επίλεκτους χορευτές της Ομάδας του παρουσίασαν στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης στην Αθήνα την χοροθεατρική παράσταση «Ο λόγος του Νίκου Καζαντζάκη εν χορώ & οργάνοις» σε σκηνοθεσία & ερμηνεία του Βασίλη Βασιλάκη. Συμμετείχαν φιλικά οι Γεωργία Νταγάκη και η Καλλιόπη Βέττα.
Τον Δεκέμβριο του 2015 κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο του με μαντινάδες με τίτλο «Αγαπημένη λέξη μου έγινε τ’ όνομά σου» από τις εκδόσεις Captainbook.
Τον Ιανουάριο του 2016 παρουσίασε με την χορευτική του Ομάδα μία εντυπωσιακή παράσταση, μουσική σκηνή της Αθήνας ,Half Note.
Tον Μάϊο του 2016 παρουσιάζει με την χορευτική του Ομάδα και την Ομάδα Σύγχρονου Χορού του Παύλου Κουρτίδη την παράσταση «Λαβύρινθος, από το σκοτάδι στο φως» στο θέατρο Παλλάς στην Αθήνα.
Από τον Μάρτιο έως τον Μάιο του 2017 πραγματοποίησε τέσσερις {4} θεματικές διαλέξεις για τον κρητικό χορό στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» του Δήμου Αθηναίων.
Τον Νοέμβριο του 2018 , χόρεψε μαζί με το δίδυμο αδερφό του Γιώργο στην Ακαδημία Αθηνών σε εκδήλωση που οργάνωσαν ο ιστορικός σύλλογος των αποδήμων Ρεθυμνίων της Αττικής «ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ» μαζί με την Ακαδημία Αθηνών ,για τον πατέρα της ελληνικής γλωσσολογίας Γεώργιο Χατζιδάκι.
Τον Μάιο του 2019 παρουσίασε με την χορευτική του Ομάδα μία σειρά παραστάσεων αφιερωμένες στην Μάχη της Κρήτης με τεράστια επιτυχία στο θέατρο ΠΚ στην Αθήνα.
Τον Δεκέμβριο του 2019 κυκλοφόρησε το τρίτο βιβλίο του, το οποίο είναι παραμύθι και έχει τίτλο «Τα στιβάνια του παππού». Το παραμύθι υποστηρίζει το Παγκόσμιο Συμβούλιο Κρητών.
Έχει πραγματοποιήσει πάνω από 300 σεμινάρια κρητικών χορών σε όλους τους νομούς της Ελλάδας και σε πολλές πόλεις της Ευρώπης , της Αμερικής, του Καναδά και της Αυστραλίας.
Έχει συνεργαστεί σε παραστάσεις με τα μεγαλύτερα ονόματα της κρητικής μουσικής και έντεχνης ελληνικής μουσικής , όπως ο Ψαραντώνης , ο Βασίλης Σκουλάς , ο Λουδοβίκος των Ανωγείων ,ο Μανώλης Λιδάκης , η Ευανθία Ρεμπούτσικα, ο Μιχάλης Τζουγανάκης και πολλοί άλλους.
Έχει εμφανιστεί με την Ομάδα του σε αμέτρητες τηλεοπτικές εκπομπές πολιτιστικού περιεχομένου και έχει βραβευτεί από πολιτιστικούς φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού για την προσφορά του στην κρητική μουσικοχορευτική παράδοση.
Πολλά άρθρα του σχετικά με την κρητική μουσικοχορευτική παράδοση, έχουν δημοσιευτεί στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο.
